Ir al contenido

Diccionario etimológico

De Wikipedia, la enciclopedia libre
Esta es una versión antigua de esta página, editada a las 01:01 22 oct 2020 por Machucho57 (discusión · contribs.). La dirección URL es un enlace permanente a esta versión, que puede ser diferente de la versión actual.

Un diccionario etimológico es un repertorio en forma de libro o en soporte electrónico en el que se ordenan las palabras de una o más lenguas para analizar no el significado sino el étimo o raíz de las mismas. A menudo, los grandes diccionarios, como el Oxford English Dictionary o el Webster's, contienen algunas raíces o étimos, pero se centran en la significación de las palabras, no aspiran a conocer la etimología de todas sus referencias.

Los diccionarios etimológicos son el producto de la investigación en lingüística histórica. En muchas palabras de un idioma, la etimología será incierta, o acaso esté en disputa, o simplemente sea desconocida. En tales casos, dependiendo del espacio disponible, un diccionario etimológico presenta varias sugerencias y tal vez hace un juicio sobre su probabilidad, incluso proporciona referencias del avance de las discusiones en la literatura especializada.

La tradición de la compilación de raíces o "derivaciones" de las palabras es premoderna; se encuentra, por ejemplo en la India (nirukta), en la lengua árabe (al-ištiqāq) y también en la tradición occidental (en obras como el Etymologicum Magnum). El diccionario etimológico en sentido moderno, sin embargo, solo aparece en el siglo XVIII. Los precursores del siglo XVII son contados, como el de Gérard Vossius, Etymologicum linguae Latinae (1662) o el de Stephen Skinner, Etymologicon Linguae Anglicanae (1671). La comprensión de las leyes fonéticas y del cambio lingüístico y su producción fue una tarea importante de la "edad de oro de la Filología" durante el siglo XIX.

Ediciones

  • Albanés
    • Kolec Topalli. Fjalor etimologjik i gjuhës shqipe. Durrës: Jozef, 2017.
    • Vladimir Orel. Albanian Etymological Dictionary. Leiden: Brill, 1998.
    • Eqrem Çabej. Studime etimologjike në fushë të shqipes. 7 vols. Tirana: Akademia et Shkencave e Republikës Popullore të Shqipërisë, Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë, 1976–2014.
  • Alemán
    • Elmar Seebold, ed. Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache [ Etymological Dictionary of the German Language ], 26th edn. Originally by Friedrich Kluge. Berlin: Walter de Gruyter, 2013 (1st edn. 1883).
    • Wolfgang Pfeifer, ed. Etymologisches Wörterbuch des Deutschen, 7th edn. Munich: dtv, 2004 (1st edn., 1995).
    • Gunther Drosdowsi, Paul Grebe, et al., eds. Duden, Das Herkunftswörterbuch: Etymologie der deutschen Sprache, 5th edn. Berlin: Duden, 2013.
    • Sabine Krome, ed. Wahrig, Herkunftswörterbuch, 5th edn. Originally by Ursula Hermann. Gütersloh–Munich: Wissenmedia, 2009.
  • Armenio
  • Bretón
    • Albert Deshayes. Dictionnaire étymologique du breton. Douarnenez: Le Chasse-Marée, 2003.
  • Chino
    • Axel Schuessler. ABC Etymological Dictionary of Old Chinese. Honolulu: University of Hawaii Press, 2007.
  • Checo
    • Holub, J., Kopečný, F. Etymologický slovník jazyka českého. Prague: Státní nakladatelství učebnic (1952) [1933]
    • Machek, Václav. Etymologický slovník jazyka českého. Prague: NLN, Nakladatelství Lidové noviny (2010 [1971]) [1957]
    • Holub, J. & S. Lyer. Stručný etymologický slovník jazyka českého se zvláštním zřetelem k slovům kulturním a cizím. Prague: SPN (1992) [1967]
    • Rejzek, Jiří. Český etymologický slovník. Voznice: LEDA (2012 [2001])
  • Escocés
    • John Jamieson, An Etymological Dictionary of the Scottish Language (1808), revised 1879–97.
  • Eslavo antiguo
    • Etymologický slovník jazyka staroslověnského (ESJS). 18 vols. (A–zakonъ). Prague: Academia, 1989– . ISBN 80-200-0222-7.
  • Esloveno
  • Español
    • Joan Coromines. Diccionario crítico etimológico castellano e hispánico (DCECH). 6 vols. Madrid: Gredos, 1980–91 (ISBN 84-249-1362-0)
    • Guido Gómez de Silva. Elsevier's Concise Spanish Etymological Dictionary. Amsterdam–NY: Elsevier Sciences, 1985. (ISBN 968-16-2812-8)
    • Edward A. Roberts. A Comprehensive Etymological Dictionary of the Spanish Language with Families of Words Based on Indo-European Roots, 2 vols. (vol. 1: A-G; 2: H-Z). Xlibris, 2014.
  • Finés
    • Suomen sanojen alkuperä [The Origin of Finnish Words]. 3 vols. Helsinki: Kotimaisten kielten tutkimuskeskus / Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, 1992–2000 (vol. 1, A–K 1992; vol. 2, L–P 1995; vol. 3, R–Ö 2000).
  • Francés
    • Alain Rey, ed. Dictionnaire historique de la langue française, 4th edn. 2 vols. Paris: Le Robert, 2016 (1st edn. 1992).
    • Emmanuèle Baumgartner & Philippe Ménard. Dictionnaire étymologique et historique de la langue française. Paris: Livre de Poche, 1996.
    • Jacqueline Picoche. Dictionnaire étymologique du français. Paris: Le Robert, 1971.
    • Albert Dauzat, Jean Dubois, & Henri Mitterand. Nouveau dictionnaire étymologique et historique, 2nd edn. Paris: Larousse, 1964 (1st edn. 1938).
    • Oscar Bloch & Walther von Wartburg. Dictionnaire étymologique de la langue française, 2nd edn. Paris: PUF, 1950 (1st edn. 1932).
    • Walther von Wartburg & Hans-Erich Keller, eds. Französisches etymologisches Wörterbuch: Eine Darstellung des gallormanischen Sprachschatzes (FEW). 25 vols. Bonn: Klopp; Heidelberg: Carl Winter; Leipzig–Berlin: Teubner; Basel: R. G. Zbinden, 1922–67 (some vols. have since been revised).
  • Griego
    • George Babinotis. Ετυµολογικό λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας [= Etymological Dictionary of the Modern Greek Language]. Athens: Κέντρο λεξικογραφίας, 2010.
      Ancient Greek
      • Robert S. P. Beekes. Etymological Dictionary of Greek. 2 vols. Leiden: Brill, 2010.
      • Pierre Chantraine. Dictionnaire étymologique de la langue grecque: Histoire des mots, revised 2nd edn. 2 vols. Revised by Jean Taillardat, Olivier Masson, & Jean-Louis Perpillou. Paris: Klincksieck, 2009 (2nd edn. 1994; 1st edn. 1968–80 in 4 vols.).
      • Hjalmar Frisk. Griechisches etymologisches Wörterbuch. 3 vols. Heidelberg: Carl Winter, 1960–72.
  • Hitita
    • Alwin Kloekhorst. Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon. Leiden–Boston: Brill, 2008.
    • Jaan Puhvel. Hittite Etymological Dictionary. 10 vols. Berlin: Mouton de Gruyter, 1984–present.
  • Húngaro
    • Zaicz Gábor. Etimológiai szótár: Magyar szavak és toldalékok eredete. Budapest: TINTA, 2006.
    • András Róna-Tas & Árpád Berta. West Old Turkic: Turkic Loanwords in Hungarian. 2 vols. Wiesbaden: Harrassowitz, 2011.
    • István Tótfalusi. Magyar etimológiai nagyszótár. Budapest: Arcanum Adatbázis, 2001.
  • Inglés
    • Robert K. Barnhart & Sol Steinmetz, eds. Barnhart Dictionary of Etymology. Bronx, NY: H. W. Wilson, 1988 (reprinted as Chambers Dictionary of Etymology).
    • Terry F. Hoad. The Concise Oxford Dictionary of English Etymology. Oxford: Oxford University Press, 1986.
    • Ernest Klein. A Comprehensive Etymological Dictionary of the English Language. 2 vols. Amsterdam: Elsevier, 1966-67.
    • C.T. Onions, ed. The Oxford Dictionary of English Etymology. Oxford: Oxford University Press, 1966.
    • Eric Partridge, Origins: A short etymological dictionary of Modern English. New York: Greenwich House, 1958 (reprint: 1959, 1961, 1966, 2008).
  • Irlandés
    • Sanas Cormaic, encyclopedic dictionary, 9th or 10th century
    • Joseph Vendryes, E. Bachellery, & Pierre-Yves Lambert. Lexique étymologique de l'irlandais ancien (LÉIA). 7 vols. Dublin: Dublin Institute for Advanced Studies; Paris: CNRC Éditions, 1959–1996 (incomplete).
  • Islandés
    • Ásgeir Blöndal Magnússon, Íslensk orðsifjabók
  • Italiano
    • Alberto Nocentini. L’Etimologico: vocabolario della lingua italiana. With the collaboration of Alessandro Parenti. Milan: Mondadori, 2010.
    • Manlio Cortelazzo & Paolo Zolli. Dizionario etimologico della lingua italiana (DELIN), 2nd edn. Bologna: Zanichelli, 2004 (1st edn. 5 vols., 1979-1988).
  • Latín
    • Michiel de Vaan. Etymological Dictionary of Latin and the Other Italic Languages. Leiden: Brill, 2008.
    • Alois Walde. Lateinisches etymologisches Wörterbuch, 3rd edn. 2 vols. Revised by Johann Baptist Hofmann. Heidelberg: Carl Winter, 1938–54 (1st edn. 1906).
    • Alfred Ernout & Antoine Meillet. Dictionnaire étymologique de la langue latine: Histoire des mots (DELL), 4th rev. edn. 2 vols. Revised by Jacques André. Paris: Klincksieck, 1985 (4th edn. 1959–60; 1st edn. 1932).
  • Letón
    • Konstantīns Karulis. Latviešu Etimoloģijas Vārdnīca. Rīga: Avots, 1992.
  • Lituano
    • Ernst Fraenkel, Annemarie Slupski, Erich Hofmann, & Eberhard Tangl, eds. Litauisches etymologisches Wörterbuch (LitEW). 2 vols. Heidelberg: Carl Winter; Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 1962–65.
    • Wolfgang Hock et al. Altlitauisches etymologisches Wörterburch (ALEW). 3 vols. Hamburg: Baar Verlag, 2015.
  • Neerlandés
    • Marlies Philippa, Frans Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim, & Nicoline van der Sijs, eds. Etymologisch woordenboek van het Nederlands (EWN). 4 vols. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2003–09.
    • Jan de Vries. Nederlands etymologisch woordenboek (NEW), 4th edn. Leiden: Brill, 1997 (1st edn. 1971).
  • Polaco
    • Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, 1st edn. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1927 (9th edn. - Warsaw: Wiedza Powszechna, 2000).
    • Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, 1st edn. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.
  • Portugués
    • J.P. Machado. Dicionário etimológico da língua portuguesa, 3rd edn. 5 vols. Lisbon, 1977 (1st edn. 1952).
    • Antonio Geraldo da Cunha. Dicionário etimológico da língua portuguesa. Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 1982.
  • Prusiano
    • Vytautas Mažiulis, Prūsų kalbos etimologijos žodynas (1988–1997), Vilna.
  • Ruso
    • Vladimir Orel. Russian Etymological Dictionary. 4 vols. Edited by Vitaly Shevoroshkin & Cindy Drover-Davidson. Calgary, Canada: Octavia Press (vols. 1-3) & Theophania Publishing (vol. 4), 2007-2011.
    • Terence Wade. Russian Etymological Dictionary. Bristol: Bristol Classical Press, 1996.
    • Max Vasmer. Russisches etymologisches Wörterbuch. 3 vols. Heidelberg: Carl Winter, 1953-58.
  • Sánscrito
    • Manfred Mayrhofer. Kurzgefaßtes etymologisches Wörterbuch des Altindischen (KEWA). 3 vols. Heidelberg: Carl Winter, 1956–1976.
    • Manfred Mayrhofer. Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen (EWAia). 3 vols. Heidelberg: Carl Winter, 1992/1998/2001.
  • Sardo
    • Max Leopold Wagner. Dizionario etimologico sardo (DES). 2 vols. Revised by Giulio Paulis. Nuoro: Ilisso, 2008 (1st edn. 3 vols., Heidelberg: Carl Winter, 1960–4).
    • Massimo Pittau. Dizionario della lingua sarda fraseologico ed etimologico (DILS). 2 vols. Cagliari: E. Gasperini, 2000–03.
    • Giovanni Spano. Vocabolario sardo geografico, patronimico e etimologico, 1872.
  • Serbocroata
    • Alemko Gluhak. Hrvatski etimološki rječnik. Zagreb: August Cesarec, 1993.
    • Petar Skok. Etimologijski rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika [Etymological Dictionary of the Croatian or the Serbian Language]. 4 vols. Zagreb: Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, 1971–4.
  • Sueco
  • Turco
    • Sevan Nişanyan. Sözlerin soyağacı: çağdaş Türkçenin etimolojik sözlüğü. Beyoğlu (Istanbul): Adam, 2002.
    • Gerard Leslie Makins Clauson. An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. London: Oxford University Press, 1972.

Familias de lenguas

  • Lenguas afroasiáticas
    • Vladimir Orel & Olga V. Stolbova. Hamito-Semitic Etymological Dictionary: Materials for a Reconstruction. Leiden: Brill, 1995.
  • Lenguas altaicas
    • Sergei Starostin, Anna Dybo, & Oleg Mudrak. Etymological Dictionary of the Altaic Languages. Leiden: Brill, 2003.
  • Lenguas celtas
    • Ranko Matasović. Etymological dictionary of Proto-Celtic. Leiden: Brill, 2009.
  • Lenguas drávidas
    • Thomas D. Burrows & Murray Barnson Emeneau. A Dravidian Etymological Dictionary (DED), 2nd edn. Oxford: Munshirm Manoharlal / Clarendon Press, 1984 (1st edn. 1961).
  • Lenguas germánicas
    • Guus Kroonen. Etymological Dictionary of Proto-Germanic. Leiden: Brill, 2013.
    • Vladimir Orel. A Handbook of Germanic Etymology. Leiden: Brill, 2003.
    • Frank Heidermanns. Etymologisches Wörterbuch der germanischen Primäradjektive (EWgA). Berlin: Walter de Gruyter, 1993.
  • Idioma protoindoeuropeo
    • George E. Dunkel. Lexikon der indogermanischen Partikeln und Pronominalstämme (LIPP). Heidelberg: Carl Winter, 2014.
    • Dagmar S. Wodtko, Britta Irslinger, & Carolin Schneider. Nomina im indogermanischen Lexikon (NIL). Heidelberg: Carl Winter, 2008.
    • Helmut Rix. Lexikon der indogermanischen Verben: Die Wurzeln und ihre Primärstammbildungen (LIV²), 2nd edn. Wiesbaden: Reichert Verlag, 2001.
    • Julius Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (IEW), 2 vols. Tübingen–Berne–Munich: A. Francke, 1957/1969 (reprint 2005).
      • Reworking of: Alois Walde & Julius Pokorny. Vergleichendes Wörterbuch der indogermanischen Sprachen. 3 vols. Berlin: de Gruyter, 1927–32 (reprint 1973).
    • Carl Darling Buck. A dictionary of selected synonyms in the principal Indo-European languages. University of Chicago Press, 1949 (paperback edition 1988).
  • Lenguas eslavas
    • Rick Derksen. Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon. Leiden: Brill, 2008.
    • Etymological Dictionary of Slavic Languages: Proto-Slavic Lexical Stock (ESSJa). 40 vols. (A-*pakъla). Moscow: Nauka, 1974–present.
    • Franz Miklosich. Etymologisches Wörterbuch der slavischen Sprachen. Vienna: Wilhelm Braumüller, 1886. 547 pp.
  • Lenguas urálicas
    • Károly Rédei, ed. Uralisches etymologisches Wörterbuch (UEW). 3 vols. Budapest: Akadémiai Kiadó; Wiesbaden: Harrassowitz, 1986-91.

En línea

Lenguas indoeuropeas

  • [1] – Croatian Etymological Dictionary
  • [2] – An Online Etymological Dictionary of the English language compiled by Douglas Harper
  • [3] – Ancient Greek Etymological Dictionary by H. Frisk
  • [4] – An Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon by Alwin Kloekhorst
  • [5] – Indo-European Etymological Dictionary by S. A. Starostin et al.
  • [6] – Gaelic Etymological Dictionary by A. MacBain
  • [7] – Gothic Etymological Dictionary by Andras Rajki
  • [8] – Nepali Etymological Dictionary by R. L. Turner
  • [9] – Romanian Etymological Dictionary
  • [10] – Russian Etymological Dictionary by Max Vasmer, Heidelberg (1962), 4 volumes
  • [11] – Swedish Etymological Dictionary by Elof Hellquist

Idiomas afroasiáticos

  • [12] – Afroasiatic Etymological Dictionary by S. A. Starostin et al.
  • [13] – Arabic Etymological Dictionary by ِAlphaya, LTD
  • [14] – Arabic Etymological Dictionary by Andras Rajki
  • [15] – Hebrew Etymological Dictionary by Isaac Fried

Lenguas altaicas

  • [16] – Altaic Etymological Dictionary by S. A. Starostin et al.
  • [17] – Chuvash Etymological Dictionary by M. R. Fedotov
  • [18] – Gagauz Etymological Dictionary
  • [19] – Mongolian Etymological Dictionary
  • [20] – Turkish Etymological Dictionary by Sevan Nişanyan "Sözlerin Soyağacı – Çağdaş Türkçe'nin Etimolojik Sözlüğü" (Third ed. Adam Y. Istanbul 2007)

Idiomas austronesios

  • [21] – Austronesian Comparative Dictionary by R. A. Blust
  • [22] – Indonesian Etymological Dictionary by S. M. Zain
  • [23] – Maori Etymological Dictionary by E. Tregear
  • [24] – Waray Etymological Dictionary

Lenguas bantúes

  • [25] – Bantú Diccionario Etimológico
  • [26] – Swahili Diccionario Etimológico
  • [27] – Swahili Diccionario Etimológico por el Mundo de la Base de datos Loanword

Idiomas criollos

  • [28] – Bislama Diccionario de etimologías por Andras Rajki
  • [29] – Esperanto Diccionario Etimológico
  • [30] – Morisyen Diccionario Etimológico
  • [31] – Volapük Diccionario

Lenguas urálicas

  • [32] – Uralic Etymological Dictionary by S. A. Starostin et al.
  • [33] – Estonian Etymological Dictionary by Iris Metsmägi, Meeli Sedrik, Sven-Erik Soosaar
  • [34] – Finnish Etymological Dictionary
  • [35] – Hungarian Dictionary with etymologies by Andras Rajki
  • [36] – Saami Etymological Dictionary

Otras lenguas y familias lingüísticas

  • [37] – Basque Etymological Dictionary
  • [38] – Dravidian Etymological Dictionary by T. Burrow
  • [39] – Kartvelian Etymological Dictionary by G. A. Klimov
  • [40] – Mayan Etymological Dictionary by T. Kaufman and J. Justeson
  • [41] – Munda Etymological Dictionary by D. Stampe & al.
  • [42] – North Caucasian Etymological Dictionary by S. A. Starostin et al.
  • [43] – Thai Etymological Dictionary by M. Haas

Referencias

Véase también

  • Diccionario histórico

Enlaces externos