Idioma protopolinesio

De Wikipedia, la enciclopedia libre
Protopolinesio
(?)
Región Bandera de Tonga Tonga
SamoaBandera de Samoa Samoa e islas cercanas
Hablantes Lengua muerta
Familia Protoaustronesio
 Protomalayo-polinesio
  Proto-oceánico
   Protopacífico central
    Protopolinesio

El protopolinesio (abreviado PPn) es la hipotética protolengua de la que descienden todas las lenguas polinesias modernas. Es un idioma hijo del idioma protoaustronesio. Los lingüistas históricos han reconstruido la lengua utilizando el método comparativo, de la misma manera que con el protoindoeuropeo y el protourálico. Este mismo método también se ha utilizado para respaldar la evidencia arqueológica y etnográfica que indica que la patria ancestral del pueblo que hablaba el protopolinesio estaba en las cercanías de Tonga, Samoa e islas cercanas.[1]

Fonológia[editar]

El Protopolinesio tiene un pequeño inventario fonológico, con 13 consonantes y 5 vocales.[2]

Consonantes[editar]

Bilabiales Alveolares Velares Glotales
Sordas Oclusivas *p *t *k
Nasales *m *n
Fricativas *f *s *h
Vibrantes múltiples *r
Laterales *l
Semivocal *w

Vocales[editar]

El protopolinesio tenía cinco vocales, /a/ /e/ /i/ /o/ /u/, sin distinción de longitud. En varios idiomas hijos, las secuencias sucesivas de vocales se unieron para producir vocales largas y diptongos, y en algunas lenguas estos sonidos se volvieron fonémicos más tarde.[3]

Correspondencias de sonido[editar]

Protopolinesio *p *t *k *m *n *w *f *s *h *l *r
Tongano p t k ʔ m n ŋ v f h l l/Ø
Niuano Ø
Niuafoʻou ʔ/Ø h h/Ø
Protonuclear-polinesio *p *t *k *m *n *w *f *s *l
Samoano p t~k ʔ Ø m n ŋ v f s Ø l
Futunano Oriental t k ʔ/Ø
Tikopian Ø ɾ
Nukuoro h l
Protopolinesio oriental *p *t *k *ʔ/Ø *m *n *w *f *h *l
Rapa Nui p t k ʔ/Ø m n ŋ v v/h h Ø ɾ
MVA, Rarotongano Ø ʔ/v ʔ
Tuamotu f/h/v h
Maorí w ɸ/h
Tahitiano ʔ ʔ v f/v/h
Marquesano del norte k k h ʔ
Marquesano del sur ʔ n f/h
Hawaiano k v/w h/w l

Vocabulario[editar]

La siguiente es una tabla con algunos ejemplos de vocabulario tal como se representa ortográficamente en varios idiomas.[4]​ Todas las instancias de ⟨ʻ⟩ representan una oclusiva glotal, IPA /ʔ/ . Todos los casos de ⟨ng⟩ y samoano ⟨g⟩ representan el fonema único /ŋ/. La letra ⟨r⟩ en todos los casos representa una vibrante simple alveolar sonora /ɾ/, no una vibrante múltiple /r/.

Vocabulario polinesio
Protopolinesio Tongano Niuano Samoano Rapa Nui Tahitiano Maorí Rarotongano Marquesano Hawaiano Español
*taŋata tangata tangata tagata tangata ta'ata tangata tangata ʻenata kanaka persona
*sina hina hina sina hina hinahina hina ʻina hina canoso
*kanahe kanahe kanahe ʻanae 'anae kanae kanae ʻanae salmonete
*tiale siale tiale tiale tiare tiare tīare tiare kiele flor
*waka vaka vaka vaʻa vaka va'a waka vaka vaka waʻa canoa
*fafine fefine fifine fafine vi'e/vahine vahine wahine vaʻine vehine wahine mujer
*matuʔa mātu'a motua matua matuʻa metua matua metua, matua motua makua padre
*rua ua ua lua rua rua[5] rua rua ʻua lua dos
*tolu tolu tolu tolu toru toru toru toru toʻu kolu tres

Véase también[editar]

Referencias[editar]

  1. Kirch, Patrick Vinton; Roger Green (2001). Hawaiki, Ancestral Polynesia: An Essay in Historical Anthropology. Cambridge University Press. pp. 99–119. ISBN 978-0-521-78309-5. 
  2. Marck, Jeff (2000). Topics in Polynesian languages and culture history. Pacific Linguistics 504. Canberra: Pacific Linguistics. 
  3. Rolle, Nicholas (2009). «The Phonetic Nature of Niuean Vowel Length». Toronto Working Papers in Linguistics (TWPL) 31. ISSN 1718-3510. 
  4. Hockett, C.F. (May 1976), «The Reconstruction of Proto-Central Pacific», Anthropological Linguistics 18 (5): 187-235 .
  5. Archaic: the modern Tahitian word for two is piti, due to the practice of pi'i among Tahitians, a form of linguistic taboo. However, the cognate remains in the second-person dual pronoun ʻōrua, roughly translated you two.

Enlaces externos[editar]