Lenguas Finisterre

De Wikipedia, la enciclopedia libre
Lenguas Finisterre
Países Papúa Nueva GuineaBandera de Papúa Nueva Guinea Papúa Nueva Guinea
Familia

trans-neoguineano
  Finisterre-Huon

    L. Finisterre
Subdivisiones Erap
Gusap-Mot
Uruwa
Wantoat
Warup
Yupna

Las lenguas de Finisterre son una familia lingüística de lenguas papúes que constituye una de las dos ramas del grupo Finisterre-Huon de las lenguas trans-neoguineanas (TNG) proposal. William A. Foley que su pertenencia al trans-neoguineano está por ser establecida con mayor claridad. Estas lenguas comparten con las lenguas Huon, el carácter supletivo de muchos verbos según la persona y el número del objeto sintácticos, además de abundante evidencia morfológica de parentesco.

Clasificación[editar]

Las lenguas de península Huon y de Finisterre, así como la conexión entre ellas fue identifcada inicialmente por Kenneth McElhanon (1967, 1970). Cada uno de los grupos constituye claramente una familia filogenética, aunque la clasificación interna de ambos grupos es difícil a partir de la evidencia disponible. Más abajo se resume la clasificación dada por la edición 16.ª de Ethnologue, que sigue la propuesta original de McElhanon (1975) excepto por lo que respecta al idioma abaga, que previamente había sido considerado una lengua independiente dentro del grupo Finisterre, pero que fue reclasificado como una de las lenguas kalam (dentro de la rama Madang del TNG).

Comparación léxica[editar]

Los numerales en diferentes lenguas de Finisterre orientales son:[1]

GLOSA Erap Gusap-Moi Uruwa Wantoat Yupna PROTO-
FINISTERRE
Nek Numang-
gang
Sauk Uri Iyo Ngaing Rawa Nukna Sakam Yau Awara Tuma-
Irumu
Wantoat Ma-
Mibu
Yopno
'1' noŋgɑn kubugoŋ nɨŋgɨt (bən) kubinik kanata kai gura-naŋge kəman kuwe tungu gwendu kumbæ-
gaŋan
gwendu ʌndu
gʌn du
kɑloŋɨ *kombə-
*naŋgə
'2' tɨpet lufom yalɨ famaaʔ ɪrisa iri(sak) eraya yarə daːŋgaːn yai gwenalʌg yaræ gweaya yat bɑmorɨ yare
'3' tɨpet
gɨt no
lufomku-
litniŋ
yalənəŋ famaneŋ kapʊsa atbusak kabusa kaləhu kalpu anfi gwenalʌ gwendu yaræ kumbæ gweaya-at
gwendu-at
kepu kɑplɨ *kaləpu
'4' tɨpet
(gɨt) tɨpet
lufolufom yalɨyalɨ famaʔɡoŋ nim̃ kini iri abaiŋ iri namoraya yarə nuknuk daːŋgaːn
daːŋgaːn
awanomuno gwenalʌɣʌt
gwenalʌɣʌt/
(po)pɛlʌ
yaræ bok
yaræ bok
gweaya-at
gweaya-at
ʌmʌŋ
kʌpʌsi
embɑmot
embɑmot
*2+2
'5' kɨt meŋ kohofukuŋ keko 2+2+1 kandɛka adi kai kande-gura ket numkəlu
kəmuk
kaːlbwe kuwe
kundup
obu-kema (pai)pɛlʌ ket kukŋi kubæ katau
kuut musa
karak
ʌndu
kɨsit
kɨndɑ
*ka(n)ta-
'6' 5+1 5+1 5+1 siamoɡiŋ 5+1 5+1 5+1 5+1 kim bilaːm 5+1 (sɪks)pɛlʌ 5+1 5+1 5+1 5+1 *5+1
'7' 5+2 5+2 5+2 5+2 5+2 5+2 5+2 ɲoŋ 5+2 (sɛβɛn)pɛlʌ 5+2 5+2 5+2 5+2 *5+2
'8' 5+3 5+3 5+3 memeŋ 5+3 5+3 5+3 5+3 biŋ 5+3 (et)pɛlʌ 5+3 5+3 5+3 5+3 *5+3
'9' 5+4 5+4 5+4 memeŋgiŋ 5+4 5+4 5+4 5+4 tukaːp kaːluk 5+4 (nain)pɛlʌ 5+4 5+4 5+4 5+4 *5+4
'10' kɨt tɨpet kohoŋ wanaŋ kekokeko memeŋgiŋ
sini
kande
ɪrisa
adi
iri mut
kande
eraya
ket numnum
kəmuk
kuwe
mim
obu
yait yait
(tɛn)pɛlʌ kep kukŋi
kudup
katau kuut
musa-at
karak yat kɨsit
bɑmot
*ka(n)ta
yare

Los segmentos entre paréntesis del awara son préstamos léxicos tomados del tok pisin.

Referencias[editar]

  1. «Finisterre Languages (E. Chan)». Archivado desde el original el 6 de junio de 2014. Consultado el 16 de junio de 2014. 

Bibliografía[editar]

  • Malcom Ross (2005). "Pronouns as a preliminary diagnostic for grouping Papuan languages." In: Andrew Pawley, Robert Attenborough, Robin Hide and Jack Golson, eds, Papuan pasts: cultural, linguistic and biological histories of Papuan-speaking peoples, 15-66. Canberra: Pacific Linguistics.