Cayo Norbano Flaco (cónsul 24 a. C.)

Cayo Norbano Flaco
Información personal
Nacimiento	Siglo I a. C.juliano
Familia
Padre	Cayo Norbano Flaco
Cónyuge	Cornelia Balba
Hijos	Lucio Norbano Balbo; Cayo Norbano Flaco ;
Información profesional
Ocupación	Político y militar
Cargos ocupados	Cónsul romano; Senador romano ;
	[editar datos en Wikidata]

Cayo o Gayo Norbano Flaco ^[a] fue un senador romano de la época de Augusto que alcanzó el consulado en 24 a. C..

Biografía[editar]

Era nieto de Gayo Norbano Balbo, cónsul en 84 a. C., e hijo de Gayo Norbano Flaco, amigo personal de Augusto y cónsul en 38 a. C.. La influencia de su padre hizo que alcanzase el honor de Consul ordinarius en 24 a. C. teniendo como colega al propio emperador Augusto. Entre 18 a. C. y 17 a. C. fue procónsul de la provincia Asia, cargo que también había desempeñado su padre.

Las actas de los juegos seculares lo mencionan como Quindecimviri sacris faciundis en 17 a. C.,^[1] presidido por el propio Augusto.^[2]

Su descendencia consistió en una hija, Norbana Clara, y dos hijos, Gayo Norbano Flaco y Lucio Norbano Balbo, cónsules en 15 y 19, respectivamente, ya bajo Tiberio.

Notas[editar]

↑ En latín, Gaius Norbanus C. f. C. n. Flaccus.

Referencias[editar]

↑ Ephemeris epigraphica VIII, S. 228, 45. 233, 151. 240, 5.; CIL, X, 5055
↑ CIL VI 877 = CIL VI 32323 = CIL VI 32324 = AE 1892, 1 = AE 1988, 20 = AE 1988, 21 = AE 2002, 192 = AE 2003, 146 (Roma, Italia): [Quod P(ublius) Lentulus Cn(aeus) Lentulus] co(n)s(ules) v(erba) f(ecerunt) de lucari ludorum sa[ec]ularium de quibus proxime decretum esset / [uti sequenti anno] fierent q(uod) d(e) e(a) r(e) f(ieri) p(lacuerit) d(e) e(a) r(e) i(ta) c(ensuerunt) uti quoniam (sic) ant[i]queis libreis non invenitur qua summa soliti / [sint locare ludos] saeculares XVvir(i) sacr(is) faciund(is) in summa constitu[a]tur quae sacerdotum conlegis et quae nuper / [--- pro ludis] quos pro salute Caesaris fecerunt lucaris nomine cons[ti]tuta est uti co(n)s(ules) praetoribus quei aerario / [praesu]nt inperent uti eam pecuniam dandam adtribuendam [cu]rent / [sequenti] anno C(aio) Silano C(aio) Furnio co(n)s(ulibus) a(nte) d(iem) XIII K(alendas) Mart(ias) sena[t]us consultum factum est ut quae opus / [--- sac]rificium saeculare locarentur in ea verba quae infra scripta sunt] / [eodemque die in curia I]ulia scribundo adfuer(unt) M(arcus) Iunius M(arci) f(ilius) Sab(atina) Silanus Cn(aeus) Corn[elius L(uci) f(ilius) ---] Lentulus / [---]rinus C(aius) Asinius Cn(aei) f(ilius) [A]rn(ensi) Pollio L(ucius) Vinic[ius M(arci) f(ilius) Pob(lilia)] / [---ludo]s saeculares [ // op]ort[e]re q(uod) d(e) e(a) / [r(e) f(ieri) p(lacuerit) d(e) e(a) r(e) i(ta) c(ensuerunt) --- pecu]nia quae per ludos / [--- uti co(n)s(ules) iis]dem rebus pr(aetores) qui aerario praesunt / [--- inperent uti eam] pecuniam dandam adtribuend(am) curent / [--- Imp(erator) Caesar Aug]ustus mag(ister) XVvir s(acris) f(aciundis) cum collegi(i)s L(ucio) Censorino / [--- C(aio) Norbano Fl]acco M(arco) Cocceio Nerva C(aio) Sentio Saturnino / [M(arco) Fufio Strigone L(ucio) Arruntio C(aio) Asinio Gallo M(arco) Claudio Marcello] / [---] Q(uinto) Tuberone D(ecimo) Laelio Balbo C(aio) Rebilo / [M(arco) Messalla Messallino] / [---]am Apollinem Latonam Dianam Matremq(ue) / [---]m Herculemque Victores Diovem Stato[rem] / [--- ce]terosque deos deasque i< m = N >mortalis omn[es] / [--- quae in] collegio egimus quaeque porro aximus [---/ --- no]bis populo plebeique Romanae mili[tiae domique/ --- bene verr]uncent bonaque ea dem[um sient p(opulo) R(omano) Quiritibus/ ---] a(nte) die[m ---/ --- anno ce]ntesimo e[t decimo anno/ --- ludorum saecula]rium [ // XVvir s(acris)] f(aciundis) vos[---/ ---]ire si rit[---/ ---bi]ni chori qu[---/ --- nocte quo]i dies inlucis[cet K(alendis) Iun(iis) ---/ --- ad a(nte) d(iem) III N]on(as) Iun(ias) vos [---/ ---] iubeatis [---/ ---] Iun(ias?) bene atque diligen[ter ---/ --- omnes libe]ros petere iubeatis ieisqu[e ---/ ---]n in Capitolium ante aed[em Iovis Optimi Maximi ---/ --- ante aedem D]ianae bene frequentesque a[---/ ---]s deisque milicheis frugum [primitias conferre ---/ --- dili]genterque memineritis litibu[s ---/ ---] audientiam [---/ --- ut conveniant ad e]a sacrificia denuntiatum [erit ---/ --- K(alendis) Iun(iis) et a(nte) d(iem) IIII] Non(as) Iun(ias) et a(nte) d(iem) III Non(as) Iun(ias) noc[tu ---/ ---] maiores ann(os) XXV natae qui[bus ---/ --- conveni]re in Capitolium ubi et res divina fi[---/ ---] adsint [---/ ---] pueros virginesque patrimos matrim[osque ---/ ad carmen can]endum chorosque habendos frequentes u[t adsint ---/ --- ite]mque ad ea sacrificia atque ad eos ludos paran[dos ---/ diligen]ter meminerint / [eode]m die edictum propositum est in haec verba [XVviri s(acris) f(aciundis) dic(unt)] / [s]acrificium saeculare ludosque qui centesimo et d[ecimo anno ---] / quae more exemploque maiorum in contione p[alam ---]/mus uti si qui a contione afuissent aut non sat[is ---] / cognoscerent quid quemque eorum quoque d[ie ---] / isdem co(n)s(ulibus) isdem mag(istris) XVvir(orum) s(acris) f(aciundis) ad collegium r[elatum est ---] / purgamenta dari et fruges accipi colle(g)io [--- in Capitolio ante aedem Iovis Optimi] / Maximi et ante aedem Iovis Tonantis et [--- in Palatio ante aedem] / Apollinis et in porticu eius fruges autem i[--- ante aedem Dianae et] / in porticu eius / censuerunt autem ut singuleis tr[---] / fruges acciperent bini itemqu[e ---] / omnes convenirent deinde ter[ni ---] / isdem co(n)s(ulibus) a(nte) d(iem) VIII K(alendas) Apr(iles) pro aede[---] / de hac re videbatur faciund[um ---] / loedi feriae sellisternia pe[--- qui a] / collegio edicti sunt ie[i --- a nocte] / quoi dies inluciscet K(alendis) I[un(iis) --- ad a(nte) d(iem) III] / Nonas Iun(ias) quod que[mque ---] / item de hac re visum est uti [---] / M(arcus) Agrippa L(ucius) Censorinus [---] / M(arcus) Lollius L(ucius) Arruntiu[s ---] / edictum propositum est [in haec verba XVviri s(acris) f(aciundis) dic(unt)] / quo minore molestia [---] / a(nte) d(iem) V K(alendas) Iun(ias) suffim[enta --- a(nte) d(iem)] / IIII aut a(nte) d(iem) III aut p[ridie K(alendas) Iun(ias) ---] / a(nte) d(iem) X K(alendas) Iun(ias) in saeptis [Iulis --- scribendo adfuerunt Q(uintus)] / Aemilius Lep[id]us L(ucius) Cestius L(ucius) Petronius Rufus [--- et senatus consultum factum est] / quod C(aius) Silanus [co](n)s(ul) v(erba) f(ecit) ludos saecularis post complur[--- Imp(eratore) Caesare] / August(o) et M(arco) A[grip]pa tribunic(ia) potestate futuros quos [--- quod ludi saeculares sunt instituit] / propter re[ligione]m atqu(e) etiam quod tali spectaculo [nemo iterum intererit --- lu]/dorum eo[ru]m [dieb]us qui nondum sunt maritati sin[e fraude sua --- q(uid) d(e) e(a) r(e) f(ieri) p(lacuerit) d(e) e(a) r(e) i(ta) c(ensuerunt) uti quoniam ludi ei] / religio[nis] causa sun[t in]stituti neque ultra quam semel ulli mor[talium eos spectare licet --- ludos] / quos [m]ag(istri) XVvir(orum) s(acris) f(aciundis) [ed]ent s(ine) f(raude) s(ua) spectare liceat ieis qui lege de marita[ndis ordinibus tenentur] / eodemque die ibidem sc(ribundo) [id]em adfuer(unt) et senatus consultum factum es[t] / quod C(aius) Silanus co(n)s(ul) v(erba) f(ecit) pe[rti]nere ad conservandam memoriam tantae r[eligionis --- commentarium ludorum] / saecularium in colum[n]am aheneam et marmoream inscribi st[---] / eo loco ubi ludi futuri [s]int q(uid) d(e) e(a) r(e) f(ieri) p(lacuerit) d(e) e(a) r(e) i(ta) c(ensuerunt) uti co(n)s(ul) a(lter) a(mbo)ve ad f[uturam memoriam tantae religionis columnam] / aheneam et alteram marmoream in quibus commentari[um ludorum inscriptum sit eo loco ubi ludi futuri sint] / locent praetoribusque q(ui) [a(erario)] p(raesunt) inperent uti redemptoribus ea[m pecuniam dandam adtribuendam curent] / a(nte) d(iem) VIIII K(alendas) Iun(ias) edic[t]um propositum est XVvir(i) [s(acris) f(aciundis) dic(unt)] / commone faciundos homin[e]s existumavimus ut omnes libe[ri ---] / peterent ne amplius quam [se]mel coniugesque [---] / a(nte) d(iem) VII aut VI aut V K(alendas) Iun(ias) a[---] / suffitique ad ludos venire[nt ---] / generatim conferrent tri[bunalibus ---] / Capitolium ad aedem Iovis [Optimi Maximi ---] / mulieres quoque quae sellist[ernia ---] / sternere oportere ab ea pr[---] / quae feminae et qui pueri sibi [---]/rent eos separatim a cetera [--- ad aedem] / Opis in Capitolio positum erit [---] / suffimenta ut erat constitutu[m ---] / a(nte) d(iem) IV K(alendas) (sic) quibus edictum erat loce[---] / matronas quibus denuntiatum e[rat ---] / in Capitolium convenire[---] / b(onum) f(actum) matres familiae quibus con[---in] / Capitolio ab h(ora) I sint ut so[llemni(?) ---] / a(nte) d(iem) III K(alendas) Iun(ias) eodem modo fruges [accipere ---] / ludos Latinos saeculares comm[ittemus ---a(nte) d(iem) ---] / K(alendas) Iun(ias) noctis h(ora) II / item ludos Latinos committem[us ---] / item cum ad caerimonias sacr[orum --] / certiores esse volumus omnes m[---] / aenatores in funere canere [---] / pridie K(alendas) Iun(ias) ut superiore biduo f[ruges accipere ---] / nocte insequenti in Campo ad Tib[erim deis Moeris Imp(erator) Caesar Augustus i< m = N >molavit agnas feminas IX] / prodigivas Achivo ritu eodemq[ue modo capras feminas IX prodigivas precatus est hoc modo] / Moerae uti vobis in illeis libre[is scriptum est quarumque rerum ergo quodque melius siet p(opulo) R(omano) Quiritibus vobis IX] / agnis feminis et IX capris femi[nis propriis sacrum fiat vos quaeso precorque uti vos imperium maiestatemque p(opuli) R(omani)] / Quiritium duelli domique au[xitis utique semper Latinus obtemperassit 3 sempiter]/nam victoriam valetudine[m p(opulo) R(omano) Quiritibus duitis faveatisque p(opulo) R(omano) Quiritibus legionibusque p(opuli) R(omani)] / Quiritium remque p(ublicam) populi R(omani) [Quiritium salvam servetis maioremque faxitis uti sitis] volentes pr[opitiae p(opulo) R(omano)] / Quiritibus XVvir(or)um collegi[o mihi domo familiae et uti huius] sacrifici acceptrices sitis VIIII agnarum / feminarum et VIIII capraru[m feminarum propri]arum i< m = N >olandarum harum rerum ergo macte hac agna femina / i< m = N >molanda estote fitote v[olente]s propitiae p(opulo) R(omano) Quiritibus XVvir(or)um collegio mihi domo familiae / ludique noctu sacrificio [co]nfecto sunt commissi in scaena quoi theatrum adiectum non fuit nullis positis / sedilibus centumque et X [ma]tronae quibus denuntiatum erat XVvirorum verbis sellisternia habuerunt / Iunoni et Dianae duab[us] sellis positis / K(alendis) Iun(iis) in Capitolio bovem m[a]rem Iovi Optimo Maximo proprium inmolavit Imp(erator) Caesar Augustus ibidem / alterum M(arcus) Agrippa p[re]cati autem sunt ita / Iuppiter Optime Maxime ut[i t]ibi in illeis libreis scriptum est quarumque rerum [ergo] quodque melius siet populo R(omano) / Quiritibus tibi hoc bov[e] mare pulchro sacrum fiat te quaeso precorque ceter[a u]ti supra / ad atallam fuerunt C[ae]sar Agrippa Scaevola Sentius Lollius Asiniu[s G]allus Rebilus / deinde ludi Latini in th[ea]tro ligneo quod erat constitutum in Campo s[ecu]ndum Tiberim sunt commissi / eodemque modo sellist[er]nia matres familiae habuerunt neque sunt l[udi in]termissi iei qui noctu coepti erant / fieri et edictum proposi[t]um XVvir(i) s(acris) f(aciundis) dic(unt) / cum bono more et proind[e c]elebrato frequentibus exemplis quandocumq[ue i]usta laetitiae publicae causa fuit / minui luctus matrona[r]um placuerit idque tam sollemnium sacroru[m l]udorumque tempore referri / diligenterque opserva[ri] pertinere videatur et ad honorem deorum et ad [m]emoriam cultus eorum statuimus / offici(i) nostri esse per ed[i]ctum denuntiare feminis uti luctum minuant / noctu autem ad Tiberim s[a]crificium fecit deis lithyis libeis VIIII popan[i]s VIIII pthoibus VIIII Imp(erator) Caesar / Augustus precatus est [h]oc modo / Ilithyia uti tibei in ille[is] libreis scriptum est quarumque rerum e[rgo quodque melius si]et p(opulo) R(omano) Quiritibus / tibi VIIII popanis et VI[III] libeis et VIIII pthoibus sacrum fiat te qua[eso precorque cetera uti supra] / (!) IV Nonas Iun(ias) in Capitoli[o i]<m=N>molavit Iunoni Reginae bovem femin[am propriam Achivo ritu 3] / M(arcus) Agrippa et precatus est hoc modo / Iuno Regina uti tibi in illis [l]ibris scriptum est quarumque rerum [ergo quodque melius siet p(opulo) R(omano) Quiritibus] / tibi bove femina pulchra s[a]crum fiat te quaeso precorqu[e cetera uti supra] / deinde CX matribus famil[ia]s nuptis quibus denun[tiatum erat 3 M(arcus) Agrippa] / praeit in haec verba / Iuno Regina ast quid est qu[o]d meli[us siet p(opulo) R(omano) Quiritibus 3 matres familias CX p(opuli) R(omani) Quiritium] / nuptae genibus nixae te u[--- precamur oramus obsecramusque uti tu imperium] / maiestatemque p(opuli) R(omani) Quiriti[um duelli domique auxis utique semper Latinus obtemperassit ---] / sempiternam victoriam [valetudinem p(opulo) R(omano) Quiritibus duis faveasque p(opulo) R(omano) Quiritibus legionibusque p(opuli) R(omani)] / Quiritium remque publi[cam p(opuli) R(omani) Quiritium salvam serves maioremque faxis uti sies volens propitia p(opulo) R(omano)] / Quiritibus XVvir(is) s(acris) f(aciundis) no[bis domibus familiis --- matres familias CX p(opuli) R(omani)] / Quiritium nuptae geni[bus nixae precamur oramus obsecramus] / ad atallam fuerunt M(arcus) A[grippa ---] / ludi ut pridie facti sunt [---] / noctu autem ad Tiberim [suem plenam propriam prodigivam Terrae Matri Achivo ritu immolavit Imp(erator)] / Caesar Augustus precat[us est hoc modo] / Terra Mater uti tibi in ill[is libris scriptum est quarumque rerum ergo quodque melius siet p(opulo) R(omano) Quiritibus] / uti tibi sue plena propri[a sacrum fiat te quaeso precorque c]etera [uti supra] / matronae sellisternia h[abuerunt --]runt / a(nte) d(iem) III Non(as) Iun(ias) in Palatio [Apollini et Dianae] sacrificium fecerunt Imp(erator) Caesar Augustus M(arcus) A[grippa libeis VIIII] / popanis VIIII pthoibus VII[II precat]ique sunt ita / Apollo uti tibi in illis libri[s sc]riptum est quarumque rerum ergo quodque melius siet p(opulo) R(omano) Quir[itibus] / uti tibi VIIII popanis et V[IIII] libis et VIIII pthoibus sacrum fiat te quaeso precorque cetera uti s[up]ra / Apollo uti te popanis dat[i]s bona prece precatus sum eiusdem rei ergo macte heis libis libandis esto / fito volens propitius / idem in pthoibus / eisdem verbis Dianam / sacrificioque perfecto puer(i) [X]XVII quibus denuntiatum erat patrimi et matrimi et puellae totidem / carmen cecinerunt eo[dem]que modo in Capitolio / carmen composuit Q(uintus) Hor[at]ius Flaccus / XVvir(i) adfuerunt Imp(erator) Ca[e]sar M(arcus) Agrippa Q(uintus) Lepidus Potitus Messalla C(aius) Stolo C(aius) Scaevola C(aius) Sosius / C(aius) Norbanus M(arcus) Cocceius M(arcus) Lollius C(aius) Sentius M(arcus) Strigo L(ucius) Arruntius C(aius) Asinius M(arcus) Marcellus D(ecimus) Laelius / Q(uintus) Tubero C(aius) Rebilus Me[ss]alla Messallinus / ludis scaenicis dimissis h(ora) [3] iuxta eum locum ubi sacrificium erat factum superioribus noctibus et / theatrum positum et sc[ae]na metae positae quadrigaeq(ue) sunt missae et desultores misit Potitus Messalla / edictumque propositum est in haec verba XVvir(i) s(acris) f(aciundis) dic(unt) / ludos quos honorarios dierum VII adiecimus ludis sollemnibus committimus Nonis Iun(iis) Latinos in theatro / ligneo quod est ad Tiberim h(ora) II Graecos thymelicos in theatro Pompei h(ora) III Graecos asti[cos i]n thea[tro quod est] / in circo Flaminio h(ora) I[III] / intermisso die qui fuit p[rid(ie) Non(as) Iun(ias) ---] / Nonis Iun(iis) ludi sunt com[missi quos honorarios dierum VII ludis sollemnibus adiecti sunt Latini in] / theatro ligneo Graeci thy[melici in theatro Pompei Graeci astici in theatro quod est in circo Flaminio] / a(nte) d(iem) III Eid(us) Iun(ias) edictum propo[situm est in haec verba XVvir(i) s(acris) f(aciundis) dic(unt)] / pr(idie) Eid(us) Iun(ias) venationem dabim[us ---] / pr(idie) Eid(us) (sic) pompa praelata puer[---] / M(arcus) Agrippa quadrigas [misit ---] / haec omnia peracta sunt XV[vir(is) s(acris) f(aciundis) Imp(eratore) Caesare Augusto M(arco) Agrippa L(ucio) Censorino Q(uinto) Lepido Potito Messalla] / Cn(aeo) Pompeio C(aio) Stolone C(aio) S[caevola C(aio) Sosio C(aio) Norbano M(arco) Cocceio M(arco) Lollio C(aio) Sentio M(arco) Strigone L(ucius) Arruntio] / C(aio) Asinio Gallo M(arco) Mar[cello D(ecimo) Laelio Q(uinto) Tuberone C(aio) Rebilo Messalla Messallino]

Bibliografía[editar]

PIR² N 167.
Der Neue Pauly, Stuttgart, 1999, VIII, col. 1001.

Predecesor: Augusto IX y Marcus Iunius Silanus	Cónsul del Imperio Romano junto con Augusto X 24 a. C.	Sucesor: Augusto XI y Aulo Terencio Varrón Murena
Predecesor: ¿¿??	Procónsul de la provincia romana de Asia 18 a.C.-17 a. C.	Sucesor: Quinto Emilio Lépido

[1] En latín, Gaius Norbanus C. f. C. n. Flaccus.

[2] Ephemeris epigraphica VIII, S. 228, 45. 233, 151. 240, 5.; CIL, X, 5055

[3] CIL VI 877 = CIL VI 32323 = CIL VI 32324 = AE 1892, 1 = AE 1988, 20 = AE 1988, 21 = AE 2002, 192 = AE 2003, 146 (Roma, Italia): [Quod P(ublius) Lentulus Cn(aeus) Lentulus] co(n)s(ules) v(erba) f(ecerunt) de lucari ludorum sa[ec]ularium de quibus proxime decretum esset / [uti sequenti anno] fierent q(uod) d(e) e(a) r(e) f(ieri) p(lacuerit) d(e) e(a) r(e) i(ta) c(ensuerunt) uti quoniam (sic) ant[i]queis libreis non invenitur qua summa soliti / [sint locare ludos] saeculares XVvir(i) sacr(is) faciund(is) in summa constitu[a]tur quae sacerdotum conlegis et quae nuper / [--- pro ludis] quos pro salute Caesaris fecerunt lucaris nomine cons[ti]tuta est uti co(n)s(ules) praetoribus quei aerario / [praesu]nt inperent uti eam pecuniam dandam adtribuendam [cu]rent / [sequenti] anno C(aio) Silano C(aio) Furnio co(n)s(ulibus) a(nte) d(iem) XIII K(alendas) Mart(ias) sena[t]us consultum factum est ut quae opus / [--- sac]rificium saeculare locarentur in ea verba quae infra scripta sunt] / [eodemque die in curia I]ulia scribundo adfuer(unt) M(arcus) Iunius M(arci) f(ilius) Sab(atina) Silanus Cn(aeus) Corn[elius L(uci) f(ilius) ---] Lentulus / [---]rinus C(aius) Asinius Cn(aei) f(ilius) [A]rn(ensi) Pollio L(ucius) Vinic[ius M(arci) f(ilius) Pob(lilia)] / [---ludo]s saeculares [ // op]ort[e]re q(uod) d(e) e(a) / [r(e) f(ieri) p(lacuerit) d(e) e(a) r(e) i(ta) c(ensuerunt) --- pecu]nia quae per ludos / [--- uti co(n)s(ules) iis]dem rebus pr(aetores) qui aerario praesunt / [--- inperent uti eam] pecuniam dandam adtribuend(am) curent / [--- Imp(erator) Caesar Aug]ustus mag(ister) XVvir s(acris) f(aciundis) cum collegi(i)s L(ucio) Censorino / [--- C(aio) Norbano Fl]acco M(arco) Cocceio Nerva C(aio) Sentio Saturnino / [M(arco) Fufio Strigone L(ucio) Arruntio C(aio) Asinio Gallo M(arco) Claudio Marcello] / [---] Q(uinto) Tuberone D(ecimo) Laelio Balbo C(aio) Rebilo / [M(arco) Messalla Messallino] / [---]am Apollinem Latonam Dianam Matremq(ue) / [---]m Herculemque Victores Diovem Stato[rem] / [--- ce]terosque deos deasque i< m = N >mortalis omn[es] / [--- quae in] collegio egimus quaeque porro aximus [---/ --- no]bis populo plebeique Romanae mili[tiae domique/ --- bene verr]uncent bonaque ea dem[um sient p(opulo) R(omano) Quiritibus/ ---] a(nte) die[m ---/ --- anno ce]ntesimo e[t decimo anno/ --- ludorum saecula]rium [ // XVvir s(acris)] f(aciundis) vos[---/ ---]ire si rit[---/ ---bi]ni chori qu[---/ --- nocte quo]i dies inlucis[cet K(alendis) Iun(iis) ---/ --- ad a(nte) d(iem) III N]on(as) Iun(ias) vos [---/ ---] iubeatis [---/ ---] Iun(ias?) bene atque diligen[ter ---/ --- omnes libe]ros petere iubeatis ieisqu[e ---/ ---]n in Capitolium ante aed[em Iovis Optimi Maximi ---/ --- ante aedem D]ianae bene frequentesque a[---/ ---]s deisque milicheis frugum [primitias conferre ---/ --- dili]genterque memineritis litibu[s ---/ ---] audientiam [---/ --- ut conveniant ad e]a sacrificia denuntiatum [erit ---/ --- K(alendis) Iun(iis) et a(nte) d(iem) IIII] Non(as) Iun(ias) et a(nte) d(iem) III Non(as) Iun(ias) noc[tu ---/ ---] maiores ann(os) XXV natae qui[bus ---/ --- conveni]re in Capitolium ubi et res divina fi[---/ ---] adsint [---/ ---] pueros virginesque patrimos matrim[osque ---/ ad carmen can]endum chorosque habendos frequentes u[t adsint ---/ --- ite]mque ad ea sacrificia atque ad eos ludos paran[dos ---/ diligen]ter meminerint / [eode]m die edictum propositum est in haec verba [XVviri s(acris) f(aciundis) dic(unt)] / [s]acrificium saeculare ludosque qui centesimo et d[ecimo anno ---] / quae more exemploque maiorum in contione p[alam ---]/mus uti si qui a contione afuissent aut non sat[is ---] / cognoscerent quid quemque eorum quoque d[ie ---] / isdem co(n)s(ulibus) isdem mag(istris) XVvir(orum) s(acris) f(aciundis) ad collegium r[elatum est ---] / purgamenta dari et fruges accipi colle(g)io [--- in Capitolio ante aedem Iovis Optimi] / Maximi et ante aedem Iovis Tonantis et [--- in Palatio ante aedem] / Apollinis et in porticu eius fruges autem i[--- ante aedem Dianae et] / in porticu eius / censuerunt autem ut singuleis tr[---] / fruges acciperent bini itemqu[e ---] / omnes convenirent deinde ter[ni ---] / isdem co(n)s(ulibus) a(nte) d(iem) VIII K(alendas) Apr(iles) pro aede[---] / de hac re videbatur faciund[um ---] / loedi feriae sellisternia pe[--- qui a] / collegio edicti sunt ie[i --- a nocte] / quoi dies inluciscet K(alendis) I[un(iis) --- ad a(nte) d(iem) III] / Nonas Iun(ias) quod que[mque ---] / item de hac re visum est uti [---] / M(arcus) Agrippa L(ucius) Censorinus [---] / M(arcus) Lollius L(ucius) Arruntiu[s ---] / edictum propositum est [in haec verba XVviri s(acris) f(aciundis) dic(unt)] / quo minore molestia [---] / a(nte) d(iem) V K(alendas) Iun(ias) suffim[enta --- a(nte) d(iem)] / IIII aut a(nte) d(iem) III aut p[ridie K(alendas) Iun(ias) ---] / a(nte) d(iem) X K(alendas) Iun(ias) in saeptis [Iulis --- scribendo adfuerunt Q(uintus)] / Aemilius Lep[id]us L(ucius) Cestius L(ucius) Petronius Rufus [--- et senatus consultum factum est] / quod C(aius) Silanus [co](n)s(ul) v(erba) f(ecit) ludos saecularis post complur[--- Imp(eratore) Caesare] / August(o) et M(arco) A[grip]pa tribunic(ia) potestate futuros quos [--- quod ludi saeculares sunt instituit] / propter re[ligione]m atqu(e) etiam quod tali spectaculo [nemo iterum intererit --- lu]/dorum eo[ru]m [dieb]us qui nondum sunt maritati sin[e fraude sua --- q(uid) d(e) e(a) r(e) f(ieri) p(lacuerit) d(e) e(a) r(e) i(ta) c(ensuerunt) uti quoniam ludi ei] / religio[nis] causa sun[t in]stituti neque ultra quam semel ulli mor[talium eos spectare licet --- ludos] / quos [m]ag(istri) XVvir(orum) s(acris) f(aciundis) [ed]ent s(ine) f(raude) s(ua) spectare liceat ieis qui lege de marita[ndis ordinibus tenentur] / eodemque die ibidem sc(ribundo) [id]em adfuer(unt) et senatus consultum factum es[t] / quod C(aius) Silanus co(n)s(ul) v(erba) f(ecit) pe[rti]nere ad conservandam memoriam tantae r[eligionis --- commentarium ludorum] / saecularium in colum[n]am aheneam et marmoream inscribi st[---] / eo loco ubi ludi futuri [s]int q(uid) d(e) e(a) r(e) f(ieri) p(lacuerit) d(e) e(a) r(e) i(ta) c(ensuerunt) uti co(n)s(ul) a(lter) a(mbo)ve ad f[uturam memoriam tantae religionis columnam] / aheneam et alteram marmoream in quibus commentari[um ludorum inscriptum sit eo loco ubi ludi futuri sint] / locent praetoribusque q(ui) [a(erario)] p(raesunt) inperent uti redemptoribus ea[m pecuniam dandam adtribuendam curent] / a(nte) d(iem) VIIII K(alendas) Iun(ias) edic[t]um propositum est XVvir(i) [s(acris) f(aciundis) dic(unt)] / commone faciundos homin[e]s existumavimus ut omnes libe[ri ---] / peterent ne amplius quam [se]mel coniugesque [---] / a(nte) d(iem) VII aut VI aut V K(alendas) Iun(ias) a[---] / suffitique ad ludos venire[nt ---] / generatim conferrent tri[bunalibus ---] / Capitolium ad aedem Iovis [Optimi Maximi ---] / mulieres quoque quae sellist[ernia ---] / sternere oportere ab ea pr[---] / quae feminae et qui pueri sibi [---]/rent eos separatim a cetera [--- ad aedem] / Opis in Capitolio positum erit [---] / suffimenta ut erat constitutu[m ---] / a(nte) d(iem) IV K(alendas) (sic) quibus edictum erat loce[---] / matronas quibus denuntiatum e[rat ---] / in Capitolium convenire[---] / b(onum) f(actum) matres familiae quibus con[---in] / Capitolio ab h(ora) I sint ut so[llemni(?) ---] / a(nte) d(iem) III K(alendas) Iun(ias) eodem modo fruges [accipere ---] / ludos Latinos saeculares comm[ittemus ---a(nte) d(iem) ---] / K(alendas) Iun(ias) noctis h(ora) II / item ludos Latinos committem[us ---] / item cum ad caerimonias sacr[orum --] / certiores esse volumus omnes m[---] / aenatores in funere canere [---] / pridie K(alendas) Iun(ias) ut superiore biduo f[ruges accipere ---] / nocte insequenti in Campo ad Tib[erim deis Moeris Imp(erator) Caesar Augustus i< m = N >molavit agnas feminas IX] / prodigivas Achivo ritu eodemq[ue modo capras feminas IX prodigivas precatus est hoc modo] / Moerae uti vobis in illeis libre[is scriptum est quarumque rerum ergo quodque melius siet p(opulo) R(omano) Quiritibus vobis IX] / agnis feminis et IX capris femi[nis propriis sacrum fiat vos quaeso precorque uti vos imperium maiestatemque p(opuli) R(omani)] / Quiritium duelli domique au[xitis utique semper Latinus obtemperassit 3 sempiter]/nam victoriam valetudine[m p(opulo) R(omano) Quiritibus duitis faveatisque p(opulo) R(omano) Quiritibus legionibusque p(opuli) R(omani)] / Quiritium remque p(ublicam) populi R(omani) [Quiritium salvam servetis maioremque faxitis uti sitis] volentes pr[opitiae p(opulo) R(omano)] / Quiritibus XVvir(or)um collegi[o mihi domo familiae et uti huius] sacrifici acceptrices sitis VIIII agnarum / feminarum et VIIII capraru[m feminarum propri]arum i< m = N >olandarum harum rerum ergo macte hac agna femina / i< m = N >molanda estote fitote v[olente]s propitiae p(opulo) R(omano) Quiritibus XVvir(or)um collegio mihi domo familiae / ludique noctu sacrificio [co]nfecto sunt commissi in scaena quoi theatrum adiectum non fuit nullis positis / sedilibus centumque et X [ma]tronae quibus denuntiatum erat XVvirorum verbis sellisternia habuerunt / Iunoni et Dianae duab[us] sellis positis / K(alendis) Iun(iis) in Capitolio bovem m[a]rem Iovi Optimo Maximo proprium inmolavit Imp(erator) Caesar Augustus ibidem / alterum M(arcus) Agrippa p[re]cati autem sunt ita / Iuppiter Optime Maxime ut[i t]ibi in illeis libreis scriptum est quarumque rerum [ergo] quodque melius siet populo R(omano) / Quiritibus tibi hoc bov[e] mare pulchro sacrum fiat te quaeso precorque ceter[a u]ti supra / ad atallam fuerunt C[ae]sar Agrippa Scaevola Sentius Lollius Asiniu[s G]allus Rebilus / deinde ludi Latini in th[ea]tro ligneo quod erat constitutum in Campo s[ecu]ndum Tiberim sunt commissi / eodemque modo sellist[er]nia matres familiae habuerunt neque sunt l[udi in]termissi iei qui noctu coepti erant / fieri et edictum proposi[t]um XVvir(i) s(acris) f(aciundis) dic(unt) / cum bono more et proind[e c]elebrato frequentibus exemplis quandocumq[ue i]usta laetitiae publicae causa fuit / minui luctus matrona[r]um placuerit idque tam sollemnium sacroru[m l]udorumque tempore referri / diligenterque opserva[ri] pertinere videatur et ad honorem deorum et ad [m]emoriam cultus eorum statuimus / offici(i) nostri esse per ed[i]ctum denuntiare feminis uti luctum minuant / noctu autem ad Tiberim s[a]crificium fecit deis lithyis libeis VIIII popan[i]s VIIII pthoibus VIIII Imp(erator) Caesar / Augustus precatus est [h]oc modo / Ilithyia uti tibei in ille[is] libreis scriptum est quarumque rerum e[rgo quodque melius si]et p(opulo) R(omano) Quiritibus / tibi VIIII popanis et VI[III] libeis et VIIII pthoibus sacrum fiat te qua[eso precorque cetera uti supra] / (!) IV Nonas Iun(ias) in Capitoli[o i]<m=N>molavit Iunoni Reginae bovem femin[am propriam Achivo ritu 3] / M(arcus) Agrippa et precatus est hoc modo / Iuno Regina uti tibi in illis [l]ibris scriptum est quarumque rerum [ergo quodque melius siet p(opulo) R(omano) Quiritibus] / tibi bove femina pulchra s[a]crum fiat te quaeso precorqu[e cetera uti supra] / deinde CX matribus famil[ia]s nuptis quibus denun[tiatum erat 3 M(arcus) Agrippa] / praeit in haec verba / Iuno Regina ast quid est qu[o]d meli[us siet p(opulo) R(omano) Quiritibus 3 matres familias CX p(opuli) R(omani) Quiritium] / nuptae genibus nixae te u[--- precamur oramus obsecramusque uti tu imperium] / maiestatemque p(opuli) R(omani) Quiriti[um duelli domique auxis utique semper Latinus obtemperassit ---] / sempiternam victoriam [valetudinem p(opulo) R(omano) Quiritibus duis faveasque p(opulo) R(omano) Quiritibus legionibusque p(opuli) R(omani)] / Quiritium remque publi[cam p(opuli) R(omani) Quiritium salvam serves maioremque faxis uti sies volens propitia p(opulo) R(omano)] / Quiritibus XVvir(is) s(acris) f(aciundis) no[bis domibus familiis --- matres familias CX p(opuli) R(omani)] / Quiritium nuptae geni[bus nixae precamur oramus obsecramus] / ad atallam fuerunt M(arcus) A[grippa ---] / ludi ut pridie facti sunt [---] / noctu autem ad Tiberim [suem plenam propriam prodigivam Terrae Matri Achivo ritu immolavit Imp(erator)] / Caesar Augustus precat[us est hoc modo] / Terra Mater uti tibi in ill[is libris scriptum est quarumque rerum ergo quodque melius siet p(opulo) R(omano) Quiritibus] / uti tibi sue plena propri[a sacrum fiat te quaeso precorque c]etera [uti supra] / matronae sellisternia h[abuerunt --]runt / a(nte) d(iem) III Non(as) Iun(ias) in Palatio [Apollini et Dianae] sacrificium fecerunt Imp(erator) Caesar Augustus M(arcus) A[grippa libeis VIIII] / popanis VIIII pthoibus VII[II precat]ique sunt ita / Apollo uti tibi in illis libri[s sc]riptum est quarumque rerum ergo quodque melius siet p(opulo) R(omano) Quir[itibus] / uti tibi VIIII popanis et V[IIII] libis et VIIII pthoibus sacrum fiat te quaeso precorque cetera uti s[up]ra / Apollo uti te popanis dat[i]s bona prece precatus sum eiusdem rei ergo macte heis libis libandis esto / fito volens propitius / idem in pthoibus / eisdem verbis Dianam / sacrificioque perfecto puer(i) [X]XVII quibus denuntiatum erat patrimi et matrimi et puellae totidem / carmen cecinerunt eo[dem]que modo in Capitolio / carmen composuit Q(uintus) Hor[at]ius Flaccus / XVvir(i) adfuerunt Imp(erator) Ca[e]sar M(arcus) Agrippa Q(uintus) Lepidus Potitus Messalla C(aius) Stolo C(aius) Scaevola C(aius) Sosius / C(aius) Norbanus M(arcus) Cocceius M(arcus) Lollius C(aius) Sentius M(arcus) Strigo L(ucius) Arruntius C(aius) Asinius M(arcus) Marcellus D(ecimus) Laelius / Q(uintus) Tubero C(aius) Rebilus Me[ss]alla Messallinus / ludis scaenicis dimissis h(ora) [3] iuxta eum locum ubi sacrificium erat factum superioribus noctibus et / theatrum positum et sc[ae]na metae positae quadrigaeq(ue) sunt missae et desultores misit Potitus Messalla / edictumque propositum est in haec verba XVvir(i) s(acris) f(aciundis) dic(unt) / ludos quos honorarios dierum VII adiecimus ludis sollemnibus committimus Nonis Iun(iis) Latinos in theatro / ligneo quod est ad Tiberim h(ora) II Graecos thymelicos in theatro Pompei h(ora) III Graecos asti[cos i]n thea[tro quod est] / in circo Flaminio h(ora) I[III] / intermisso die qui fuit p[rid(ie) Non(as) Iun(ias) ---] / Nonis Iun(iis) ludi sunt com[missi quos honorarios dierum VII ludis sollemnibus adiecti sunt Latini in] / theatro ligneo Graeci thy[melici in theatro Pompei Graeci astici in theatro quod est in circo Flaminio] / a(nte) d(iem) III Eid(us) Iun(ias) edictum propo[situm est in haec verba XVvir(i) s(acris) f(aciundis) dic(unt)] / pr(idie) Eid(us) Iun(ias) venationem dabim[us ---] / pr(idie) Eid(us) (sic) pompa praelata puer[---] / M(arcus) Agrippa quadrigas [misit ---] / haec omnia peracta sunt XV[vir(is) s(acris) f(aciundis) Imp(eratore) Caesare Augusto M(arco) Agrippa L(ucio) Censorino Q(uinto) Lepido Potito Messalla] / Cn(aeo) Pompeio C(aio) Stolone C(aio) S[caevola C(aio) Sosio C(aio) Norbano M(arco) Cocceio M(arco) Lollio C(aio) Sentio M(arco) Strigone L(ucius) Arruntio] / C(aio) Asinio Gallo M(arco) Mar[cello D(ecimo) Laelio Q(uinto) Tuberone C(aio) Rebilo Messalla Messallino]

[a]

[1]

[2]