Alkanna tinctoria

De Wikipedia, la enciclopedia libre
(Redirigido desde «Onochiles»)
 
Algamula real

Alkanna tinctoria
Taxonomía
Reino: Plantae
División: Fanerógama Magnoliophyta
Clase: Magnoliopsida
Familia: Boraginaceae
Subfamilia: Boraginoideae
Tribu: Lithospermeae
Género: Alkanna
Especie: Alkanna tinctoria
(L.) Tausch
Subespecies

Alkanna tinctoria, palomilla de tintes (aunque también se aplica a Anchusa officinalis), es una especie miembro de la familia Boraginaceae. Es originaria de la cuenca mediterránea.

Ilustración

Descripción[editar]

Es una hierba frágil, blanquecina, perennifolia y velluda que alcanza un tamaño de 10.30 cm de altura. Las hojas son alternas, oblongas y enteras. Las flores son pequeñas y se agrupan en racimos terminales, dispuestos usualmente en pares. El fruto es un tetraquenio tuberculado y reniforme que contiene cinco nuececillas.[5]

Taxonomía[editar]

Alkanna tinctoria fue descrita por (L.) Tausch y publicado en Prodromus systematis naturalis regni vegetabilis 10: 99. 1846[6]

Sinonimia[editar]

  • Anchusa tinctoria (L.) L.
  • Lithospermum tinctorium R. & P., hom. illeg. non L.[6]
  • Alkanna tinctoria subsp. lehmanii (Tineo) Nyman
  • Baphorhiza tinctoria (L.) Link
  • Buglossum tinctorium Lam.
  • Lithospermum commutatum Bianca
  • Lithospermum lehmannii Tineo
  • Lycopsis cyrenaica Spreng.
  • Nonea violacea Aucher ex DC.
  • Onochilis tinctoria Bubani
  • Rhytispermum tinctorium Link[7]

Nombre común[editar]

  • Castellano: algamula real, anabula, anchusa de tintes, ancusa, ancusa de tintes, ancusa de tintorero, ancusa segunda, anguina, argamula, argamula angosta, argamula real, cura-lo-tó, lenguaza, onochiles, onoquiles, orcaneta, orcaneta roja, palomilla, palomilla de tintes, pata de perdiz colorá, pie de león, pie de paloma, pie de palomina, raíz colorada, raíz colorá, raíz de ancusa, raíz de palomilla, raíz de palomina, raíz de palomino, raíz del traidor, raíz-colorá, saagen, yerba-pie de paloma.[8]

Usos[editar]

Alkanina

Alkanna tinctoria se ha utilizado como colorante para lápiz de labios[9]​ y color rojo en cosméticos.

También se ha usado como medicina tradicional, en países europeos y especialmente durante la Edad Media, para tratar abcesos e inflamaciones.[10][11]

El agente colorante en la raíz de Alkanna tinctoria ha sido aislado químicamente y nombrado alkanina.[12]

Toxicidad[editar]

La raíz de las especies del género Alkanna pueden contener alcaloides pirrolizidínicos,[13]​ cuya ingestión afecta al hígado, provocando daños agudos y/o crónicos, que pueden provocar la muerte por fallo hepático; asimismo, puede causar cáncer de pulmón e hipertensión pulmonar.[14]

Referencias[editar]

  1. https://www.gbif.org/species/5661080
  2. https://www.gbif.org/species/5661078
  3. https://www.gbif.org/species/5661075
  4. https://www.gbif.org/species/5661073
  5. Dr. Berdonces I Serra (1ª edición: 1998). Gran Enciclopecia de las Plantas Medicinales. Tikal ediciones ISBN 84-305-8496-X. pp. 770-771. 
  6. a b «Alkanna tinctoria». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado el 3 de noviembre de 2012. 
  7. Alkanna tinctoria en PlantList
  8. «Alkanna tinctoria». Real Jardín Botánico: Proyecto Anthos. Consultado el 23 de diciembre de 2012. 
  9. The Complete Servant, by Samuel and Sarah Adams, year 1826.
  10. Duke, James A., ed. (2002). Handbook of medicinal herbs (2. ed edición). CRC Press. ISBN 978-0-8493-1284-7. 
  11. «Raíz del traidor 100% natural | Essentiallabs». essentiallabs.es. 6 de noviembre de 2020. Consultado el 16 de enero de 2024. 
  12. A.N. Assimopoulou, D. Boskou, V.P. Papageorgiou (2004). «Antioxidant activities of alkannin, shikonin and Alkanna tinctoria root extracts in oil substrates». Food Chemistry 87 (3): 433-438. doi:10.1016/j.foodchem.2003.12.017. 
  13. European Food Safety Authority (EFSA) (2012). «Compendium of botanicals reported to contain naturally occuring substances of possible concern for human health when used in food and food supplements». EFSA Journal 10 (5): 2663. doi:10.2903/j.efsa.2012.2663. 
  14. European Medicines EMA/HMPC/893108/2011 Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC) (24 de noviembre de 2014). Public statement on the use of herbal medicinal products containing toxic, unsaturated pyrrolizidine alkaloids (PAs). Archivado desde el original el 22 de octubre de 2015. Consultado el 9 de septiembre de 2015. 

Bibliografía[editar]

Enlaces externos[editar]